DOWNLOAD | PDF | EPUB | MOBI |
Thế
giới trở thành phẳng thế nào
Một:
Khi tôi còn đang ngủ
Tâu các Hoảng tử, với tư cách những người Công giáo Cơ
đốc, và các hoàng tử những người yêu mến và thúc đẩy niềm tin Công giáo linh
thiêng, và là những kẻ thù của học thuyết Mohamet, và của mọi sự sùng bái thần
tượng và dị giáo, đã quyết định cử tôi, Christopher Columbus, đi đến các miền
nói trên của Ấn Độ, để xem các hoàng tử, nhân dân, và các vùng đất ấy, và để
tìm hiểu tính khí của họ và phương pháp thích hợp nhằm cải biến họ theo niềm
tin linh thiêng của chúng ta; và hơn nữa đã chỉ dẫn rằng tôi không được đi bằng
đường bộ theo hướng Đông, như lệ thường, mà bằng đường phía Tây, theo hướng mà
đến nay chúng ta không có bằng chứng chắc chắn nào rằng đã có bất cứ ai đi.
- Từ nhật kí của Christopher Columbus về chuyến đi
1492 của ông
Chẳng ai đã từng chỉ hướng cho tôi như thế này trên một
sân golf trước đây: “Hãy nhắm vào hoặc Microsoft hay IBM”. Tôi đứng ở điểm phát
bóng đầu tiên tại sân golf KGA Golf Club ở khu trung tâm thành phố Bangalore,
miền nam Ấn Độ, khi bạn chơi của tôi trỏ vào hai cao ốc bằng kính-và thép bóng
loáng nổi bật lên ở đằng xa, đúng sau thảm cỏ xanh đầu tiên. Cao ốc Goldman
Sachs vẫn chưa xong; nếu không thì anh ta đã có thể trỏ vào cái đó nữa và biến
nó thành bộ ba. HP và Texas Instrument có văn phòng của họ ở sau lỗ thứ chín, dọc
theo lỗ thứ mười. Đó không phải là tất cả. Các mốc phát bóng là của Epson, công
ty máy in, và một trong những người xách gậy của chúng tôi đội mũ 3M. Bên
ngoài, một số biển hiệu giao thông cũng do Texas Instrument tài trợ, và bảng quảng
cáo Pizza Hut trên đường trưng một miếng pizza bốc hơi, dưới đầu đề “Các miếng
giga đầy Hương vị!”
Không, đấy dứt khoát không phải Kansas. Thậm chí không
có vẻ giống Ấn Độ. Đấy là Thế giới Mới, Thế giới Cũ, hay Thế giới tiếp?
Tôi đã đến Bangalore, Silicon Valley của Ấn Độ, bằng
hành trình khám phá của riêng tôi giống của Columbus. Columbus đã đi thuyền buồm
với các tàu Niña, Pinta, và Santa María trong một nỗ lực để khám phá ra một đường
ngắn hơn, trực tiếp hơn đến Ấn Độ bằng hướng về phía tây, qua Đại Tây Dương, mà
ông cho là đường biển khơi đến Đông Ấn – hơn là đi xuống phía nam và đông vòng
qua châu Phi, như những người khai phá Bồ Đào Nha thời ông đã thử đi. Ấn Độ và
các Hòn đảo Gia Vị phương Đông nổi tiếng một thời về vàng, ngọc, đá quý, và tơ
lụa của họ - một nguồn vật báu không kể xiết. Tìm đường tắt qua biển này đến Ấn
Độ, ở thời khi các thế lực Hồi giáo ngày đó đã chặn các đường bộ từ châu Âu, đã
là một cách cho cả Columbus và nền quân chủ Tây Ban Nha trở nên giàu có và hùng
mạnh. Khi Columbus căng buồm, hiển nhiên ông đã cho rằng Trái đất tròn, đó là
vì sao ông lại tin chắc rằng ông có thể đến Ấn Độ bằng cách đi về phương tây.
Tuy nhiên, ông đã tính sai quãng đường. Ông nghĩ Trái Đất là một quả cầu nhỏ
hơn. Ông cũng đã không dự kiến gặp một vùng đất rộng trước khi ông đến được Đông
Ấn. Tuy nhiên, ông đã gọi các thổ dân mà ông đã gặp ở thế giới mới là các
“Indian-dân da đỏ” [những người Ấn Độ]. Quay về nhà, tuy thế, Columbus đã có thể
nói cho những người đỡ đầu ông, Vua Ferdinand và Hoàng hậu Isabella, rằng mặc
dù ông không thấy Ấn Độ, ông có thể xác nhận rằng thế giới quả thực tròn.
Tôi bắt đầu đi Ấn Độ theo đúng hướng đông, qua
Frankfurt. Tôi dùng Lufthansa với vé hạng thương gia. Tôi biết chính xác hướng
mình đi nhờ bản đồ GPS hiện trên màn hình thòi ra từ ngăn của ghế ngồi trên máy
bay. Tôi hạ cánh an toàn và đúng giờ. Tôi cũng đã gặp những người được gọi là
Indian. Tôi cũng đã đi tìm nguồn giàu có của Ấn Độ. Columbus đã tìm phần cứng –
các kim loại quý, tơ lụa, và gia vị - nguồn giàu có trong thời ông. Tôi đã tìm
phần mềm, năng lực trí óc, các thuật giải phức tạp, các công nhân tri thức, các
call center [trung tâm phục vụ khách hàng qua điện thoại], các giao thức truyền,
những đột phá về kĩ thuật quang học – các nguồn giàu có của thời chúng ta.
Columbus đã vui sướng biến những người Indian ông gặp thành các nô lệ, một quỹ
lao động chân tay tự do.
Tôi chỉ muốn hiểu vì sao những người Indian tôi gặp lại
lấy việc làm của chúng ta, vì sao họ trở thành một quỹ quan trọng như vậy cho
outsourcing [thuê làm ngoài] dịch vụ và việc làm công nghệ thông tin (CNTT) từ
Hoa Kì và các nước công nghiệp khác. Columbus có hơn một trăm người trên ba tàu
của ông; tôi có một nhóm nhỏ từ kênh Discovery Times vừa thoải mái trong hai xe
tải dã chiến, với các lái xe Ấn Độ đi chân trần. Khi căng buồm, ấy là nói vậy,
tôi cũng đã cho rằng thế giới là tròn, song cái tôi bắt gặp ở Ấn Độ thật đã hết
sức làm lung lay niềm tin của tôi vào ý niệm đó. Columbus tình cờ gặp châu Mĩ
song ông nghĩ mình đã khám phá ra một phần Ấn Độ. Tôi thực sự thấy Ấn Độ và
nghĩ nhiều người tôi gặp ở đó là những người Mĩ. Một số đã thực sự lấy tên Mĩ,
và những người khác bắt chước rất cừ giọng nói Mĩ ở các call center và các kĩ
thuật kinh doanh Mĩ ở các phòng thí nghiệm phần mềm.
Columbus tâu lên vua và hoàng hậu của mình rằng thế giới
tròn và ông đã đi vào lịch sử như người đầu tiên khám phá ra điều này. Tôi quay
về nhà và chia sẻ sự phát hiện chỉ với vợ, và chỉ thì thầm.
“Em yêu”, tôi thủ thỉ, “anh nghĩ thế giới là phẳng”.
Làm sao tôi đã đi đến kết luận này? Tôi nghĩ bạn có thể
nói tất cả bắt đầu trong phòng họp của Nadan Nilekani ở công ty Infosys
Technologies Limited. Infosys là một trong các báu vật của thế giới CNTT Ấn Độ,
và Nilekani, CEO [Tổng điều hành] của công ty, một trong những thuyền trưởng
chín chắn và được kính trọng nhất của nền công nghiệp Ấn Độ. Tôi đi xe với nhóm
Discovery Times đến khu Infosys, khoảng bốn mươi phút từ trung tâm Bangalore, để
thăm cơ sở và phỏng vấn Nilekani. Đến khu Infosys bằng con đường sứt sẹo, với
các chú bò linh thiêng, các xe ngựa kéo, và các xe kéo có động cơ tất cả cùng
chen lấn sát cạnh xe chúng tôi. Tuy nhiên, một khi bước vào cổng Infosys bạn ở
trong một thế giới khác. Một bể bơi lớn cỡ khu nghỉ mát nép mình gữa các tảng
đá mòn và những dải cỏ được cắt tỉa, sát kề một bãi cỏ khổng lồ như một sân
golf nhỏ. Có vô số quán ăn và một câu lạc bộ sức khoẻ tuyệt vời. Các cao ốc
kính-và-thép dường như mọc lên giống cỏ dại mỗi tuần. Trong một số cao ốc đó,
các nhân viên Infosys đang viết các chương trình phần mềm cụ thể cho các công
ty Mĩ hay châu Âu; trong các cao ốc khác, họ thực hiện những công việc hậu trường
của các công ty siêu quốc gia lớn đặt cơ sở ở Mĩ và châu Âu - mọi thứ từ bảo
trì máy tính đến các đề án nghiên cứu cụ thể đến trả lời các cuộc gọi của khách
hàng từ khắp nơi trên thế giới. An ninh là chặt, các camera theo dõi các cửa,
và nếu anh làm việc cho American Express, anh không thể đi vào cao ốc quản lí
các dịch vụ và nghiên cứu cho General Electric. Các kĩ sư Ấn Độ trẻ, nam và nữ,
đi nhanh nhẹn từ cao ốc này sang cao ốc kia, lủng lẳng các thẻ ID [nhận dạng].
Một người có vẻ như có thể lo các khoản thuế của tôi. Người khác có vẻ như cô
có thể tháo rời máy tính của tôi. Và người thứ ba có vẻ như cô ta đã thiết kế
nó! Sau khi ngồi cho một cuộc phỏng vấn,
Nilekani đã dẫn nhóm TV chúng tôi dạo quanh trung tâm hội nghị toàn cầu của
Infosys - tầng zero của công nghiệp outsourcing Ấn Độ. Nó là một phòng sâu thẳm
lát ván ô gỗ nhìn giống một phòng học được xếp thành dãy từ một trường luật Ivy
League. Ở một đầu có một màn hình đồ sộ cỡ bức tường và ở trên cao có các
camera trên trần cho hội nghị từ xa. “Đây là phòng hội nghị của chúng tôi, đây
có lẽ là màn hình lớn nhất châu Á - gồm bốn mươi màn hình số [gộp lại],”
Nilekani tự hào giải thích, chỉ lên màn hình TV lớn nhất tôi đã từng thấy.
Infosys, ông nói, có thể tổ chức một cuộc hội nghị ảo của những người chơi chủ
chốt của toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu của nó cho bất cứ dự án nào vào bất cứ
lúc nào trên màn hình siêu cỡ đó. Như thế các nhà thiết kế Mĩ của họ có thể nói
chuyện trên màn hình với các nhà viết phần mềm Ấn Độ và các nhà sản xuất Á châu
của họ cùng một lúc. “Chúng tôi có thể ngồi ở đây, ai đó từ New York, London,
Boston, San Francisco, tất cả đều trực tiếp [live]. Và có thể việc thực hiện là
ở Singapore, cho nên người ở Singapore cũng có thể trực tiếp ở đây… Đó là toàn
cầu hoá,” Nilekani nói. Phía trên màn hình có tám chiếc đồng hồ tóm tắt rất
khéo ngày làm việc của Infosys: 24/7/365 [24 giờ một ngày; 7 ngày một tuần; 365
ngày một năm]. Các đồng hồ được gắn nhãn Tây Mĩ, Đông Mĩ, GMT, Ấn Độ, Singapore,
Hong Kong, Nhật Bản, Úc. “Outsourcing chỉ là một chiều của một thứ cơ bản hơn
nhiều đang xảy ra hiện nay trên thế giới,” Nilekani giải thích. “Cái xảy ra
[vài] năm vừa qua là đã có một sự đầu tư ồ ạt vào công nghệ, đặc biệt trong thời
đại bong bóng, khi hàng trăm triệu dollar được đầu tư để thiết lập kết nối khắp
nơi trên thế giới, cáp biển, và tất cả các thứ đó”. Đồng thời, ông nói thêm,
máy tính đã trở nên rẻ hơn và phân tán khắp thế giới, và đã có một sự bùng nổ về
phần mềm – e-mail, các phương tiện tìm kiếm như Google, và phần mềm sở hữu
riêng, có thể chẻ bất cứ công việc nào và gửi một phần đến Boston, một phần đến
Bangalore, và một phần đến Bắc Kinh, tạo dễ dàng cho bất cứ ai để phát triển từ
xa. Khi tất cả các thứ này đột nhiên xảy ra cùng lúc vào khoảng năm 2000,
Nilekani nói thêm, chúng “đã tạo ra một nền nơi việc làm tri thức, vốn trí tuệ,
có thể được giao từ bất cứ đâu. Nó có thể được chia nhỏ, giao, phân phối, sản
xuất và ráp lại cùng nhau lần nữa – và điều này đã cho cách làm việc của chúng
ta một độ tự do hoàn toàn mới, đặc biệt việc làm có tính chất trí tuệ… Và cái
mà anh đang nhìn thấy tại Bangalore ngày nay thực sự là đỉnh điểm của tất cả những
điều trên kết hợp lại.”
Chúng tôi ngồi trên đi văng bên ngoài văn phòng của
Nilekani, đợi đội TV dựng các camera. Tại một điểm, tóm tắt các ẩn ý của tất cả
điều này, Nilekani đã thốt ra một cụm từ cứ lảng vảng trong đầu tôi. Ông nói với
tôi, “Tom, sân chơi đang được san phẳng”. Ý ông muốn nói là các nước như Ấn Độ
bây giờ có khả năng cạnh tranh vì lao động tri thức toàn cầu như chưa từng bao
giờ có - và rằng Mĩ tốt hơn hãy sẵn sàng cho điều này. Mĩ bị thách thức, nhưng,
ông nhấn mạnh, sự thách thức sẽ là tốt cho Mĩ bởi vì chúng ta luôn sung sức nhất
khi bị thách thức. Khi tôi rời khu Infosys về Bangalore tối hôm ấy và bị xóc suốt
dọc đường ổ gà, tôi cứ ngẫm nghĩ mãi về cụm từ đó: “Sân chơi đang được san phẳng”. Cái Nandan nói, tôi nghĩ, là sân chơi đang được
san phẳng… Được san phẳng? Được san phẳng? Trời ơi, ông ta nói với tôi thế
giới là phẳng!”